Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleşen bir düzen bileğildir. Ahbaplık, topluluk süresince insanların harbiden elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak bağırsakin vardır. Hak kıymeti dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene vurmak, içtimai ömürın gerçekleşmesini uydurmak icap. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin zıtsına ikrar edilmesi ve uyulması müstelzim, mutlaka yakınlarında kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kabilinden, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle topluluk süresince insanların çizi ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her dönem mümkündür. “İşte dostluk, isim davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir model, bir bütündür.” İnsan-isim, isim-tabiat ilişkilerinin insanlığın partner çıkarı ve huzuru bağırsakin evrensel ilkelerle güvence şeşna düzenınmasıdır. Ahbaplık, âdemiyet seviyesi bağırsakin göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine biröte fikir ortaya atılmıştır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, topluluk sözleşmesi, tabiat ve insanlar olarak belirten konseptlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun partner iyiliğini uydurmak maksadıyla konulmuş olan ve halk gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların kâffesidür. Elan geniş bir teşhismıyla dostluk, adalete yönelmiş içtimai yaşfakat düzenidir. Ahbaplık Lafız Manaı Ahbaplık kelimesi Arabi “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğyüce olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “doğru” kelimesinin çoğyüce “ilenme’kak”tır. Türk Kıstak Kurumu’na nazaran dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yapmış oldurım güçlükleü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” mealı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, dostluk mealında da kullanılır. Uygulayım Manaı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu bağırsakin hala doyurucu bir teşhism gestaltlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Belli başlı bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mevki zoruna (müeyyide) bandajlanmış kurallar kâffesidür.” Ilmî bir disiplin olarak dostluk, kendi süresince gerçek olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun eşhas arası ilişkileri laf meydan kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile mevki yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Bütün Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). çağdaş Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna karşılık Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun çıbanlıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku vesair toplumu organizatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mevki tarafından güvenceye düzenınmış ve cebri yapmış oldurımlara iye olmasıdır. Ahbaplık kuralları isim davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun fehamet kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle model nitelikteki cümle durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık meydanında yapmış oldurım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek bağırsakin kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı fakatçlayan yapmış oldurımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yapmış oldurımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yapmış oldurımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yapmış oldurımlar bu durumları karışmak bağırsakin kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapis ve mangiz cezaları; anayasa hukukunda siyasetten men, kelepir mantinota; mevhibe hukukunda mevhibe ve gümrüksüzçılık cezaları kabilinden farklı dostluk dallarında farklı yapmış oldurımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ilgili çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; şuuri bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu dönemin problemlerını çözmek yahut politik konseptleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan dostluk, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş içtimai bir yaşfakat düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, teamül yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun içtimai ömürı düzenleyip insanların barış ve asayiş süresince bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Sosyal İhtiyaçların Mukabillanması) Hukukun teamül amacını, içtimai gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile topluluk süresince yaşayan insanların, birbirleri ile inşa etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanın gestaltsından meydana gelen ihtiyaçlarını zıtlamaya çdüzenışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni ömürın gerçek gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanın saf gestaltsına ve bundan sonra mevrut gereksinimlerine yönlü yetişmek zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, ekonomik gerçeklere bile vabestedır; ekonomik gereksinimlara uymalı ve onları zıtlamalıdır. 3. Hak Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli başlı bir yapılanma şeşna aldığı toplumsal ihtiyaçları, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak hakiki kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa teşhismıyla türe, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Hak, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yetişmek üzere dü farklı anlamda kullanılır. Hak haddizatında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, yiğitlik, fazilet mealında şahsi bir özelliği deyimler. şahıs her dönem haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni vermek uğrunda geceli gündüzlü ve bileğsorunmez bir çaba gösterir. İşte bu çizi ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ilgili oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir yiğitlik olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe mealı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilinti biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk meydanında hukuki fehamet olarak nazire konusu olan türe bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Maşer bağırsakindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini bağırsakermiş kurallar cümleü olarak dostluk, bu bileğerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve kullanıvermek durumunda bulunduğuna nazaran, adaletin böylecene, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada kanun üstü türe mealı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir fehamet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir topluluk düzenini bağırsakerir. Hukukun varlık sebebi bile adalettir; lazım bulunan düzeni arkalamak, gerekse onu bileğsoruntirmeyi meşrulaştırmak bağırsakin her dönem adalete çıbanvurulur. Nesnel ve kanun üstü türe hukukta zıtmıza yerleşmiş dostluk düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim dostluk mealında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan dostluk düzenlerinin namına yönlü olup olmadığı açısından bir fehamet ve yorum ölçüsü evet. Tekrar bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun sahileştirmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile yapıcı ve aksi zıtlıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon abra süresince olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Düzgülü olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem içtimai yaşfakat uyacak, hem bile bu içtimai ömürın barış süresince sürebilmesi bağırsakin bir düzen görünümünü esenlamaya çdüzenışacaktır.